ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ ΕΠΟΧΩΝ

Έρχονται στιγμές που νιώθω 800 χρόνων. Όχι απ' τον κάματο και τα βάρη της ζωής. Παρόμοια βάσανα περνούμε λίγο πολύ όλοι οι άνθρωποι. Μα μου φαίνεται σα να έχω ζήσει αιώνες ως τώρα κι όχι μερικές δεκαετίες. Τα μάτια μου έχουν δει τον κόσμο ν' αλλάζει και να εξελίσσεται όχι απλά γρήγορα, μα με ιλιγγιώδη πρόοδο και ταχύτητα.

Γεννήθηκα το 1970 και έζησα μέχρι τα οκτώ μου χρόνια σ' ένα μικρό χωριό της Κρήτης που ούτε σύστημα ύδρευσης δεν είχαμε μέσα στα σπίτια. Γεμίζαμε μεγάλα πλαστικά μπιτόνια με πόσιμο νερό και τα κουβαλούσαμε με τα γαϊδούρια απ' την κοινόχρηστη βρύση που βρισκόταν αρκετά έξω απ' το χωριό. Το νερό κατέβαινε απ' τα βουνά και ήταν καθαρό, νόστιμο και πάντα δροσερό.

Οι μανάδες μας τα βρώμικα ρούχα τα έπλεναν στο ποτάμι. Με στάχτη απ' την παρασιά (τζάκι μέσα στο σπίτι) και πράσινο σπιτικό σαπούνι. Μετά σαπούνιζαν γενναία και μας. Εμείς τα παιδιά το' χαμε για εκδρομή κάθε φορά κι όταν είχε καλό καιρό πλατσουρίζαμε με τις ώρες μες στο ποτάμι, όχι στα βαθιά, ξέραμε από μικρά τους κινδύνους. Παίζαμε, τρέχαμε, κυνηγούσαμε βατράχια, χέλια και καβρούς (καβούρια).

Μια φορά θυμάμαι, έπιασα ένα θηλυκό ετοιμόγεννο καβούρι. Σήκωσα προσεκτικά την κοιλιά του κι από μέσα ξεπήδησαν δεκάδες μικροσκοπικά καβουράκια. Στο χωριό ανακαλύπτεις εύκολα πως η φύση είναι μαγική.

Στο ίδιο ποτάμι που πλέναμε τα ρούχα, κάναμε μπάνιο και παίζαμε, έπιναν νερό και τα ζωντανά μας. Τα πρόβατα, τα κατσίκια και τα γαϊδούρια. Μας είχαν μάθει πως αν το νερό περάσει από δέκα πέτρες, καθαρίζει και έτσι μπορούμε να το πιούμε άφοβα.

Παρατηρούσαμε λοιπόν σε ποιο σημείο του ποταμιού θα πιει ο γάιδαρος νερό και πηγαίναμε μπροστά του. Τα γαϊδούρια είναι τα πιο καθαρά ζώα, δεν πίνουν όταν δεν είναι πεντακάθαρο το νερό.

Όταν δε μπορούσαμε να κάνουμε μπάνιο στο ποτάμι λόγω εποχής, η μάνα, μας έκανε μπάνιο μια φορά τη βδομάδα στη σκάφη. Καταμεσής της αυλής, με νερό που ζέσταινε σε μεγάλα τσικάλια (κατσαρόλες).

Ούτε νερό, ούτε όμως και ρεύμα είχαμε τότε στο χωριό.

Τα μαγειρεμένα φαγητά τα διατηρούσαμε στο φανάρι για να μην τα φτύσουν οι μύγες και το καλοκαίρι αποξηραίναμε διάφορα φρούτα και μαζεύαμε καρπούς για να τα τρώμε όλο το χειμώνα.

Όταν βράδιαζε άναβαν οι λάμπες, λουξ τα λέγαμε και η βραδινή διασκέδαση ήταν το αποσπέρισμα στις αυλές των σπιτιών. Με κουβέντα, φαγοπότι και μουσική αν ήταν κάποια γιορτή.

Όταν ήρθε το ρεύμα ήρθε και η τεχνολογία, η ασπρόμαυρη τηλεόραση. Στο μικρό μου χωριό, τη Φυλακή το οποίο σήμερα είναι χαρακτηρισμένο ως παραδοσιακός οικισμός, καθυστέρησε αρκετά να έρθει ο "πολιτισμός".

Στο σπίτι μας είχαμε πάρει την πρώτη τηλεόραση και κάθε βράδυ μαζεύονταν οι γειτόνοι για να δουν. Τότε δεν ήταν 24ωρο το πρόγραμμα. Αν θυμάμαι καλά ως τα μεσάνυχτα είχε τηλεόραση.

Τις ειδήσεις τις πρόβαλαν στις 9. Αυτό το θυμάμαι καλά γιατί ήταν η ώρα που πηγαίναμε για ύπνο τα μικρά παιδιά. Χωρίς αντιρρήσεις, χωρίς δωροδοκίες, χωρίς μαλώματα και διαπραγματεύσεις. Μόλις ακούγαμε τη μουσική έναρξη των ειδήσεων τρέχαμε αμέσως στα κρεβάτια μας.

Πολλά ευτράπελα γίνονταν μόλις απομακρυνόμασταν εμείς τ' ανήλικα. Τα μάθαμε πολλά χρόνια αργότερα. Τις εποχές εκείνες οι ζωές των παιδιών δεν μπερδεύονταν μ' αυτές των μεγάλων. Χωρίς να γνωρίζουν επιστημονικές μεθόδους ανατροφής αυτοί οι σχεδόν αγράμματοι άνθρωποι, ήξεραν πως να μας προστατεύουν. Από ένστικτο.

Όταν μεγάλωσα, έμαθα πως ένα βράδυ που βλέπανε μια ελληνική ταινία, η πρωταγωνίστρια τους εντυπωσίασε γιατί ήταν πολύ όμορφη και φορούσε ένα κοντό και προκλητικό για τα ήθη του χωριού φόρεμα. Αντί όμως να σοκαριστούν οι άνδρες, έσκυβαν τα κεφάλια τους χαμηλά στην τηλεόραση για να δουν αν φοράει εσώρουχο.

Φαντάζομαι πόσο ζωντανά, προκλητικά και καινούργια τους φαίνονταν όλα αυτά που έβλεπαν στο κουτί όπως το' λεγαν.

Και μένα μου φαίνονταν όλα ζωντανά και αληθινά όσα έβλεπα.

Μια φορά που έβλεπα μια ταινία μαζί τους, μου έκανε μεγάλη εντύπωση μια σκηνή. Θα' μουνα 6-7 χρονών, όχι παραπάνω, και είδα να φιλιούνται στο στόμα ένας άνδρας με μια γυναίκα. Σίγουρα ήταν το πρώτο φιλί που έβλεπα στη ζωή μου. Κοιτούσα με μεγάλη περιέργεια και μάλλον με αγωνία, γιατί μου είπαν πως φώναξα έντρομη και δυνατά "θα την εφάει!"

Όλοι γέλασαν φυσικά με την αθωότητά μου.

Όταν τ' αναπολώ όλα αυτά, έρχονται στιγμές που δεν πιστεύω πόσο τεράστια τεχνολογική πρόοδο έχω ζήσει σε λιγότερο από μισό αιώνα ζωής.

Από το νερό στο ποτάμι, το λουξ, την εξερεύνηση της φύσης, στο σήμερα.

Στην εξερεύνηση ολόκληρου του πλανήτη μέσα από μια οθόνη υπολογιστή και μερικά κουμπιά.

Αν αποδειχτεί τελικά θαύμα ή κατάρα η τόση πρόοδος δεν ξέρω. Το μέλλον θα δείξει.

Εγώ πάντως νιώθω Μαθουσάλας αναφορικά με την τεχνολογική πρόοδο που έχω ζήσει.

Μαρία Φουσταλιεράκη 15-4-2017